Psikodinamik Psikoterapi
Psikodinamik Psikoterapi Nedir?
Psikodinamik psikoterapi, temelde psikanalitik kavramlardan yararlanılarak şekillendirilmiş bir yöntemdir. Çıkışında en etkili isim Sigmund Freud olmuştur ve Sigmund Freud'un bu araştırmasının devamında da nesne ilişkileri teorisyenleri, ego psikologları, ilişkisel psikanalistler ve bağlanma kuramcıları gibi birçok teorisyen tarafından şekillendirilmeye devam etmiştir. Freud'a göre bu terapi yönteminde kişinin davranışlarının altında yatan psikodinamik nedenler bulunmaya çalışılır, yani terapi aslında bilinç dışı/bilinç altı üzerine kurgulanır. Freud'un burada amacı kişide bulunan semptomları yok etmekten ziyade bilinçaltına kadar uzanıp sorunu kökten halletmektir. Doğru şekilde uygulanmasıyla kişinin hayatı daha mutlu ve dengeli bir hal alır.
Psikodinamik terapi sürecinde bilinç dışı olayların detaylarına ve etkilerine bakılır. Bu bilinç dışı etkiler bırakan olaylar üzerinde durulup çözüm bu noktada uygulanır. Psikoanalitik kuram üzerine kurulu olan psikodinamik teori; insan zihnini 3 katmana ayırmaktadır. Bilinç, bilinç altı ve bilinç dışı bu katmanlardır. Terapide bu katmanlar arası geçişler vardır.
İlişkisel psikodinamik temele göre öncelik olarak kişinin başkalarıyla olan ilişkisi vardır. Psikodinamik terapi, terapist ve danışan arasındaki ilişki aracılığıyla danışanın iç dünyasını serbest çağrışımı kullanarak anlamaya çalışır. Bunu anlayarak kişinin geçmiş ilişki örüntüleri ve geçmiş yaşam ilişkilerinin farkına varması sağlanır. Bu ilişkisel detaylar terapist ile mevcut ilişkisine aktarılarak ilişki örüntüsü araştırılır. Kişi kendi duygularının ve fikirlerinin ifadesini keşfeder. Bununla birlikte; sorun teşkil edici düşünce ve duygulardan, arzulardan, fantezilerden, tekrarlayan ilişki kalıplarından ve geçmiş deneyimlerden kaçınmaya çalışır. Terapide vurgu, terapötik ve kişilerarası ilişkiler üzerinedir.
Psikodinamik Değerlendirme Nedir?
Psikodinamik değerlendirme, terapi sürecinde bireyin kendisinde geçmişte yaşadığı olayların ve bilinçaltı/bilinçdışındaki etkenlerin değerlendirilmesidir. Terapist danışanın doğum öncesinden başlayarak tüm yaşam hikayesini belli bir kronolojik sıra ile anamnez formatı içerisinde alır. Terapist, danışanla iletişim halindedir ve psikodinamik değerlendirme de bu iletişim esnasında terapist tarafından yapılır. Değerlendirme sonucuna göre terapist formülasyonunu yapar, terapinin gidişatı, süresi ve sıklığı belirlenir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Terapisi yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Psikodinamik Yaklaşım Nedir, Amacı Nedir?
Psikodinamik yaklaşımda birçok teorisyen görüşlerini ifade etmiş ve gelişim araştırmaları yapmıştır. Temel şekilde psikodinamik yaklaşım; bilinçdışı dürtü çatışma kavramına, psikoseksüel düzeye, kişiliğin temeline, nesne ilişkileri ve kendilik tasarımlarına, libidoya ve psikanalitik teoriye dayanmaktadır. Bireyin biyolojik yapısından psikolojiye dayalı seksüel gelişimine ve sosyal alandaki davranış biçimine kadar tüm aşamaları ayrıntılı olarak inceleyen psikodinamik yaklaşım, çocuklukta ortaya çıkan ilk ilişkilere dayanmaktadır. Psikodinamik yaklaşıma göre olumsuz deneyimler yaşayan tüm insanlar bu durumları hatırlamasalar bile yetişkinliklerini etkilerler.
Psikodinamik terapi ile danışanın hayatındaki tekrarlayan kalıplar, sebepler ve sonuçlar araştırılır. Kişinin hayatında yaşanan olaylar dış etkenlerden ayrıştırılır ve danışan daha net bir farkındalıkla öz güç duygusu deneyimler, farkındalık sonrası, anlama, kararlar verme, eyleme geçme ve yeniden optimizasyonlar gibi süreçlerden geçilir. Deneyimlerin etkileri için değerlendirmeler yapılır. Bunun için öncelikle danışanın dış dünyada yaşadıklarını kendi iç dünyasında yaşadıklarıyla daha net bir şekilde ilişkilendirebilmesi gerekir ve bu doğrultuda danışan yaşadığı deneyimleri psikodinamik süreçte hatırlayarak içgörü kazanmaya çalışır. İçgörü kazanan bir danışan, hayatının tam kontrolünü ele geçirmek için kararlı adımlar atabilir. İnsan, geçmişte yaşadığı ve dış dünyasında kendisinden bağımsız olarak yorumladığı olaylar ile kendi sebepleri ve sonuçları arasında daha net bağlantılar kurabilir. Bu sayede danışan, hayatında karşılaştığı kısır döngüler ve tıkanıklıklarda yeni farkındalıklar kazanarak bazı açılımlar yaşayabilir. Terapi süreci, danışanın kendi seçimlerinin ve kendi gücünün farkına varması sayesinde gerçekleşir. Bu terapinin danışanın üzerinde subjektif bir etkisi olacaktır.
Psikodinamik ve Psikanalitik Terapinin Farkı Nedir?
İki yaklaşım benzerdir ve bazen literatürde birbirinin yerine kullanılır ancak temelde farklıdırlar. Hedefleri benzer olsa da uygulama ve iş pratiğinde farklılıklar vardır.
Her iki yaklaşım da psikanalitik teorilere dayanmaktadır. Yani her iki yöntem da bilinçdışının varlığını kabul etmekte ve terapilerini buna dayandırmaktadır. Psikanalitik terapide, terapötik çalışmanın çerçevesi ve temel unsurları psikanalizdekiyle aynıdır. Bununla birlikte, psikodinamik terapiler uygulama açısından daha esnektir.
Psikanalitik çalışmanın derinliklerine inildikçe çerçevenin daha net ve katı bir çalışma pratiği olduğu söylenebilir. Psikanalitik terapist kendi analizinden geçmiştir veya bu bir süreçtedir. Özetle; psikodinamik ve psikanalitik araştırmalar arasında terapinin süresi, terapist etkinliği, terapinin çerçevesi ve derinleşmesi açısından farklılıklar vardır.
Psikodinamik Yaklaşımla Terapi Nasıl Yapılır?
Psikodinamik yöntemde kişi, kendisine sıkıntı veren duygu ve davranışlarını uzmana anlatır. Buradaki temel amaç, kişinin kendi ve ötekileri algılamasındaki tutarsızlıklardan kaynaklanan duygusal çatışmalarını netleştirme, yüzleştirme, yorumlama, aynalama, aynalayarak yorumlama, aktarım-karşı aktarım analizleri gibi birçok psikodinamik terapi yönteminin müdahalelerini kullanarak iyileştirme sağlamaktır. Psikodinamik yaklaşımda mutsuzluğa neden olan ilişki ve davranışların temeli için içgörü oluşturularak, kişinin bilinçlendirilmesi sağlanır. Bu doğrultuda terapist, çocukluktan başlayarak danışanın deneyimlerini dinler ve inceler. Bu şekilde danışan kendini ve duygularını tanımaya hazırlanır. Hayatının ve onu etkileyen sorunların farkında olan danışan, davranışsal tutumlarını gönüllü olarak değiştirmeyi düşünür. Günümüzde sorunlarla baş etme çabalarını ve savunmalarını da dile getiren birey, kendi kendine bozulan kalıpların farkına varır. Olaylarla baş etmesini engelleyen tutumlarını değiştirir. Amaç, danışanın kişiliğinde sorunlara neden olan yönlerden haberdar olmasını sağlamak ve çözümde sağlıklı değişiklikler yapılmasını sağlamaktır. Erken çocukluk deneyimleriyle ilgili hayal kırıklıkları ve bunların yetişkin yaşamı üzerindeki etkileri, anksiyete ve depresyonun önünü açar. Depresif ve anksiyöz kişinin bağımlılık, davranışlarını kontrol edememe, öfke kontrolünü sağlayamama ve yakın ilişkiler kuramama gibi sorunları vardır. Psikodinamik yaklaşıma göre sorunlar, çocuklukta yaşanan duygusal sorunlardan kaynaklanır. Kişi geçmişte kullandığı başa çıkma yöntemlerini, kendini savunma mekanizmalarını terapiye sokar. Sorunlarla, savunmalarla ve yakın ilişkilerdeki çatışmalarla başa çıkmanın eski yöntemleri terapiye getirilir. Danışana içgörü kazandırılarak uyumunu bozan örüntü tanımlanır ve anlaşılır.
Narsistik Kişilik Bozukluğu yazımızı da inceleyebilirsiniz.
Psikodinamik Terapide Neler Kazanılır?
Psikodinamik terapi, danışanın mevcut davranışında kendini gösteren bilinçsiz süreçlere odaklanır. Psikodinamik terapinin amacı, danışanın geçmişinin mevcut davranışları üzerindeki etkilerini anlamak, kişiliğinin bilinmeyen yönlerini keşfetmek ve içgörü kazandırmaktır.
Psikodinamik Psikoterapi Süresi
Psikodinamik psikoterapi, süreç anlamında oldukça değişkenlik gösterebilmektedir. Terapide amaç kişinin geçmişten gelen, bilinçaltı da dahil olmak üzere, sorunlarına dair psikolojik iyilik halini sağlamaktır. Sorunların çözümünün ne zaman sağlanacağı ise birçok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Öncelikle terapi süresince en önemli noktalardan biri, danışanın terapinin fayda sağlayacağına tam olarak güveniyor olup olmamasıdır. Eğer terapinin etkisiz olacağını düşünüyor veya terapiste tam anlamıyla güvenmiyorsa süreç uzamaktadır, çünkü terapistin bu güveni sağlaması için de ekstra bir zaman gerekmektedir. Bununla birlikte, geçmişte yaşanan travma vb. olayların sayısı ve yaşanan olayların büyüklüğü de terapi süresini etkilemektedir.
Psikodinamik terapi kısa veya uzun süreli terapi olarak bireysel psikoterapiye uygundur. Kısa psikodinamik terapi hedefe yöneliktir ve 25 seansa kadar sürebilirken, uzun süreli psikodinamik terapi iki yıl veya daha fazla sürebilir.
Psikodinamik Psikoterapi Kimler için Uygundur?
Psikodinamik terapi de diğer tüm terapi yöntemleri gibi belli bir grup için uygundur. Detaylandırmak gerekirse, psikolojik terapiye ihtiyaç duyan kişilerde öncelikle problemin ne olduğu uzman tarafından anlaşılır. Bu probleme yönelik en uygun psikoterapi yöntemi seçilir ve uygulanır. Bu noktada psikodinamik psikoterapi de bir seçenek olarak bulunur. Şimdi psikodinamik psikoterapinin hangi kişiler için en uygun olduğunu daha detaylı inceleyelim.
- Kişi eğer uzun süredir çözemediği problemlere ve olumsuz ilişkilere sahipse
- Hayattaki konum ve amacını sorgulamakla beraber depresyona yakın olduğunu düşünüyor ise
- Psikosomatik şikayetlere sahipse
- Kişiler arası nevrotik çatışmalardan sıkıntı duyuyor ise
- Hassas bir kişilik yapısına sahip olunduğu düşünülüyor ise
- Fobileri, takıntıları veya karşı cinsle ilişkisinde cinsel problemleri var ise
- Borderline, narsisistik, şizoidi kişilik problemleri ve bozukluklarında
- Anksiyete bozuklukları ve panik atak problemlerinde
- İlişkide bağlanmaktan kaçınma, saplantılı bağlanma ve aldatma problemlerinde
psikodinamik terapi uygulanabilmektedir.
Psikodinamik terapi, büyük bir sorun grubuyla başa çıkmada etkili bir yöntemdir. Alanında uzman bir psikolog tarafından uygulanması halinde, danışan bireyin tüm sorunlarında zincirleme şekilde iyilik hali görülebilmektedir. Psikodinamik terapi almaya karar veren kişilerin uygulaması gereken en önemli nokta ise terapiste güvenmek ve terapinin olumlu sonuçlar vereceğine inanmaktır.
Şizoidi Kişilik Bozukluğu Terapisi yazımızı da inceleyebilirsiniz.