Panik Atak Nedir

Panik atak, yaştan ve cinsiyetten, eğitim, ekonomik ve yaşamsal statülerden bağımsız olarak herkesin yaşayabileceği bir durumdur. Her ne kadar hayati tehlikeye neden olmasa da kişinin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Panik atak yaşayan kişiler, ortada gerçek anlamda bir tehlike ya da  tehdit veya tetikleyici durum yokken, bir anda ve istemsiz bir biçimde yoğun korku veya içsel sıkıntı hissiyle nefes daralması, göğüs ağrısı, titreme gibi bedensel tepkiler verebilir ve ölüm korkusu, bayılma, çıldırmanın eşiğine gelme, kalp krizi veya felç geçirme korkusu gibi endişeler yaşayarak sanki gerçek bir tehlike ya da tehditle karşılaşmış gibi tepki verirler. Bu tepki nedeniyle kişi farklı fizyolojik ve psikolojik oldukça zorlayıcı belirtiler deneyimler. Bu sebeple sık sık hastanelerin acil servislerine başvururlar fakat tıbbi bir rahatsızlıklarının olmadığı ve durumun psikolojik olduğu cevabını alırlar. Eğer terapi sürecine başlanarak kontrol altına alınmazsa, panik atak yaşam kalitesini düşüren sorunlara yol açabilir. Profesyonel yardım almak panik atağın yönetilebilir bir durum olmasını sağlar ve ortadan kalkmasına yardımcı olur. Bu sayede kişiler günlük yaşamlarına devam ederek hayattan geri kalmak ve yaşam kalitelerini düşürmek zorunda olmazlar.

Panik Atağa Sebebiyet Veren Durumlar Nelerdir?

Panik atak farklı nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Bir kişinin panik atak yaşamasının nedeni ile bir başka kişinin panik atak yaşamasının nedeni çok farklı olabilir. Ancak genel olarak insan eliyle veya doğal afetle oluşan psikolojik travmalar ve bu travma sonrası oluşan stres bozukluğu, stresli bir mesleğe sahip olmak, bazı fobiler, kaza geçirmek, kronik ağrı gibi travmatik sorunlar, depresyon, sevdiği bir yakınının kaybı, evcil hayvan kaybı, boşanma, yaşanan şehirden ve aileden iş ya da okul için ayrılmak, romantik ilişki sonlanması, travmatik cinsel deneyimler, tacize uğramak veya kişinin kendisi yaşamasa bile çeşitli sebeplerle travmatik olaylar yaşayan ve acı çeken kişilere tanık olunması ile yaşanan ikincil travmatizasyonlar, büyük hayal kırıklıkları ve kişiyi şoke edecek bazı olaylar yaşanması.. bu sorunu tetikleyen nedenler arasında gösterilmektedir. 

Bu sorunun doğru bir şekilde ele alınabilmesi için öncelikle psikolojik kaynağının ne olduğunu tespit etmek gerekir. Örneğin: Uçağa bindiğinde panik atak yaşayan ve bu sebeple uçağa binmekten kaçınan kişinin durumunu ele alalım bu kaçınmanın altında kişinin psikolojik olarak farkında olmadığı bilinçdışında yer alan varoluşsal ölüm kaygıları olabilir ya da bu kişi bir uçak yolculuğu sırasında tehlikeli bir durum karşısında çok korkmuş ve psikolojik travma yaşamış olabilir. İlkinde yaşanan durumda varoluşsal ve psikodinamik perspektifte psikoterapi çalışmaları yapılır, ikinci durumda ise travmaların çalışılması ve duyguların regülasyonu sağlanması sonrasında kişi uçağa rahatlıkla binecektir. Travma kaynaklı panik atak yaşayan kişilerin profesyonel yardım alması faydalı olacaktır. Psikoterapi seansları bu travmaları ele almaya ve bu travmalarla baş etmeye yardımcı olur.

Nasıl Ortaya Çıkar?

Panik atak kademeli değil aniden ortaya çıkan bir problem olarak da görülebilir. Bu nedenle kişiler panik atağın önceden geleceğini tahmin edemezler. Bazı durumlarda farklı bir ortama girmek, yeni insanlarla tanışmak, araba kullanmak gibi günlük hayat etkinlikleri esnasında bile panik atak beklenmedik şekilde nöbetler halinde gelebilir.

Panik Atak Nedir

Panik Atağı Tetikleyen Şeyler Nelerdir?

Panik atağı tetikleyen bazı faktörler şu şekilde sıralanabilir:

  • Uzun süre strese maruz kalma
  • Boşanma
  • Aile evinden ilk defa ayrılmak. Örneğin: Şehir dışında üniversiteye ya da çalışmaya gitmek
  • Duygusal ve romantik ilişki sonlanması
  • Terk edilmek
  • Bir yakının kaybı 
  • Bedensel bir problem kaynaklı meydana gelen değişimler
  • Uçak, asansör, otobüs veya kapalı alanlar
  • Daha önce yaşanan bir psikolojik travmanın tekrarlanması
  • Trafik veya iş kazaları
  • Kişinin psikolojik sınırlarını zorlayan kavga, tartışma, mobbing, şiddet, taciz gibi yaşam olayları yaşanması
  • Alkol ve aşırı kafein tüketimi
  • Kişinin kendini güvende hissetmediği ortamlarda bulunması
  • Aile ve ev içi çatışmalı ortamlar

Ancak panik atağı tetikleyen durumlar bunlarla sınırlı değildir. Her kişi kendi belirtilerini takip etmeli ve buna göre gereken önlemleri almalıdır. Daha önce yaşanan panik atak durumları, panik atağı tetikleyen durumların tespit edilmesine yardımcı olmaktadır. 

Psikolog Nedir, Ne İş Yapar yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Panik Atağın Belirtileri Nelerdir?

Panik atağın belirtilerini anlamak gerekli müdahalenin yapılması ve gerekli önlemlerin alınması açısından çok önemlidir. Belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilse de panik atağın en yaygın belirtileri şu şekilde ifade edilebilir:

  • Herhangi bir tehlike olmamasına rağmen tehlikede olduğunu hissetme
  • İstemsizce nedeni belirsiz ve nöbetler halinde aniden gelen endişe, kaygı ya da kalp çarpıntısı
  • Yeniden panik atak geçireceğine dair beklenti
  • Kontrolü kaybetme duygusu
  • Ölüm korkusu
  • Çaresizlik hisleri ve ölüme yakın hissetme
  • Kalp atışlarının hızlanması
  • Bacak ve kollarda titreme, terleme
  • Aşırı terleme
  • Ağız kuruluğu
  • Nefes alma zorluğu ya da göğüste sıkışma hissi
  • Mide bulantısı ya da kusma hissi
  • Baş dönmesi
  • Gerçeklikten veya bedenden kopma hissiyatı
  • Sıkıntı basması 
  • Oryantasyon bozukluğu
  • Kalp krizi geçirme korkusu
  • Aklını kaybedeceğine dair korkular
  • Felç kalacağına dair korkular
  • Sıklıkla acile gitme isteği ve her zaman yanında ilaç bulundurmak

Bu belirtilere ek olarak sıcak basması, bayılma hissi, ürperme, üşüme ve endişeli hissetme gibi belirtiler de panik atağın öncülü olabilir. Panik atak belirtileri tek tek ortaya çıkabileceği gibi birkaç belirti aynı anda ortaya çıkabilir. Bazı kişiler belirtileri daha hafif yaşarken bazı kişilerde ise ölüm korkusu gibi daha ciddi belirtiler ortaya çıkabilir. 

Kendi Kendinize Uygulayabileceğiniz Panik Atak Testi sayfamıza göz atabilirsiniz.

Kişi Panik Atak Geçirdiğini Nasıl Anlayabilir?

Panik atak ile endişe krizleri bazı durumlarda karıştırılmaktadır. Panik atak genellikle “beklenmedik şekilde” aniden “nöbetler” şeklinde ortaya çıkar. Diğer yandan endişe krizleri belirli bir süre içinde kişinin zihninde olayları düşünüp kurmasıyla ortaya çıkar. Endişe krizleri için önlem almak, üzerine düşünerek, rasyonel stratejiler belirleyerek mümkün olmaktadır. Ancak panik atağın önceden tespit edilmesi ve önlem alınması mümkün değildir.

Birçok durumda panik atak yaşayan kişiler girdikleri ortamda kendilerini huzursuz ve endişeli hissederler. Bu huzursuzluk ve endişe hissi o kadar fazla olur ki kişiler kalp krizi geçiriyor gibi hissedebilirler. Göğüste sıkışma ya da parmaklarda uyuşma hissi panik atağın en belirgin özellikleri arasında yer alır. Etraflarındaki insanlar böyle bir şeyi deneyimlemedikleri müddetçe panik atak yaşayan bir kişinin ne kadar ızdırap çektiğini anlayamaz ve bu durumdan muzdarip olan kişiler öte yandan anlaşılamadıklarını düşündükleri için yaşadıkları deneyim daha zorlayıcı hale gelir. 

Panik Atakta Bilinç Kaybı Olur mu?

Çoğu panik atak vakasında bilinç kaybı yaşanmaz. Kişiler bulundukları ortama yabancı hissedebilirler, etraflarındaki insanları ve kendilerini olduklarından daha tuhaf şekilde algılayabilirler ama bu durum bilinç kaybına dönüşmez. Bazı durumlarda oryantasyon sorunları ortaya çıkabilir. Ancak kişinin bilinci yerindedir ve herhangi bir bilinç kaybı söz konusu değildir. Panik atak geçirdikleri sırada bilinç kaybı da yaşayan kişilerin mutlaka en kısa sürede profesyonel yardım alması faydalı olacaktır.

Panik Atak Kişinin Günlük Yaşamını Nasıl Etkiler?

Panik atak kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiler. Bu nedenle panik atağa yol açan durumların ele alınması ve uygun bir terapi ve çözüm yolunun planlanması gerekir. Bu kişiler sosyal ortamlarda bulunmaktan endişe duyarlar. Bu da kişilerin yaşama katılmasını ve hayattan keyif almasını engeller. Diğer yandan panik atak aniden ortaya çıktığı için kişiler iş ortamı gibi uygun olmayan bir durumda atak geçirebilirler. Bu da kişinin profesyonel kariyerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Nasıl Kontrol Altına Alınabilir?

Panik atağı kontrol altına almanın en iyi yolu profesyonel yardım almak olacaktır. Profesyonel yardım sayesinde panik atağın kaynağı tespit edilebilir. Tespit edilen bu kaynağa göre gerekli terapi planı oluşturulabilir. Panik atak terapisinde psikoterapi ve psikoloğunuzun önereceği yöntemler, panik atağın kontrol altına alınmasında önemli rol oynayacaktır. Kontrol altına alabilmek için en önemli adım, psikoterapiye gitmeyi kabul etmek ve terapi esnasında şeffaf olmaktır. Bu sayede psikoloğunuz sizi en doğru şekilde anlayacak ve üzerinizdeki baskıyı azaltmak için yardımcı olacaktır.

Panik Atak Terapi ile Geçer mi?

Panik atak psikoterapi ile kontrol altına alınabilir. Panik atağın kesin olarak çözüme ulaştırılması ve bir daha tekrar etmemesi için kişinin psikolojik sağlamlığı terapi ile arttırılır, kişiler psikoterapi yardımıyla bu sorunu kontrol altına almayı ve ortaya çıktığı zaman nasıl yönetmeleri gerektiğini öğrenirler. 

Panik atağın çözüme ulaştırılmasında en sık tercih edilen yöntemler arasında psikoterapi yer alır. Psikoterapi sayesinde kişinin panik atak belirtileri farklı açılardan ele alınır, duygu regülasyonları ve bilişsel desteklerle birlikte kişinin bu atakları çok büyük kendisini çok küçük görüp durumu felaket olarak zihnine ve bedenine kodladığı mühürlenmeler terapide yeniden ele alınarak işlemlenir. Kişi belirtilerin yönetilebilir olduğunu gördüğü zaman panik atağın şiddeti de belirtileri de önemli ölçüde azalarak sonlanmaktadır.

Psikoterapiden sonuç almak için kişinin çaba ve zaman harcaması gerekmektedir. Birçok durumda psikoterapi ile panik atağı önlemek mümkün olmaktadır. Bu noktada kişilerin doğru uzmanla çalışması ve düzenli olarak terapi seanslarına katılması gerekmektedir. 

Panik Atak Evde Çözüme Ulaştırılabilir mi?

Panik atağın kontrol altına alınmasında en etkili yöntem psikoterapi olsa da yaşam tarzı değişiklikleri ile psikoterapi seansını desteklemek mümkün olur. Bu durumda kafein ve alkolden kaçınmak atılacak ilk adım olacaktır. Kafein ve alkol kalp atış hızını arttırdığı için panik atak durumunu tetikleyebilmektedir.

Diğer yandan fiziksel aktivite, düzenli beslenme ve yeterince uyumak da panik atağın önlenmesi için uygulanabilecek yaşam tarzı değişiklikleri arasında yer alır. Düzenli bir yaşama sahip olmak belirsizlikleri ortadan kaldırarak panik atağı tetikleyen durumlardan kaçınmaya yardımcı olur. 

Eğer panik atağın nedeni stres ise stres faktörlerini ortadan kaldırmak veya yeni bir düzenleme yapmak faydalı olacaktır. Diğer kişilerle kurulan ilişkilerden kaynaklanan stres unsurları varsa bu ilişkiler ele alınarak daha sağlıklı bir zemine oturtulabilir. Burada önemli olan nokta, kişinin kendini daha iyi tanıması ve panik atağını tetikleyebilecek durumların farkına varmasıdır.

Blog - Psikoloji